725 lat Ząbkowic Śląskich bez większego echa?

725 lat Ząbkowic Śląskich fot.: J. Organiściak

Zobacz wszystkie zdjęcia w galerii

Prawie nikt nie zauważył, że w tym roku przypada okrągła rocznica - 725 lat naszego miasta... Tak naprawdę to dokładnie nie wiemy kiedy powstały dzisiejsze Ząbkowice Śląskie, czyli historyczny Frankenstein.

Nie zachował się bowiem dokument nadający prawa miejskie. Wiemy tylko tyle, że pierwszy dokument, w którym mówi się o mieście Frankenstein pochodzi z 10 stycznia  1287 r. i dotyczy umowy kupna - sprzedaży jatek mięsnych na rynku. Należy więc wnioskować, że miasto musiało powstać kilka lub kilkanaście lat wcześniej, zapewne około 1280 r. Miasto powstało na tzw. "surowym korzeniu" wedle prawa magdeburskiego obok istniejącej już wcześniej słowiańskiej osady Sadlno.

Plan ówczesnych Ząbkowic z końca XIII w. mógł wyglądać tak, jak na rysunku w galerii, a więc inaczej niż dzisiejszy plan miasta. Jest to ciekawa hipoteza niektórych niemieckich badaczy, nie potwierdzona jednak szerszymi badaniami archeologicznymi ani architektonicznymi. Należałoby je wreszcie przeprowadzić, bo są też inne zagadki, jak choćby pochylenie Krzywej Wieży czy ruiny zamku. Miasto od 1322 r. znajdowało się w piastowskim księstwie Ziębickim, a od 1351 r. było miastem królewskim królów Czech i stolicą dystryktu, tzw. Weichbildu.

Z tego piastowskiego okresu pochodzi dzisiejszy herb miasta, znajdujący się na pieczęci z 1336 r.

Ząbkowice, podobnie jak cały Śląsk są wielokulturowe. W ciągu tych ponad 700 lat należały do śląskich (polskich) Piastów, do czeskich Podiebradów, austriackich Auerspergów (herby tych dwóch ostatnich rodów, poniżej, znajdują się przy wejściu do ratusza), pruskich Schlabrendorfów, państwa niemieckiego w XIX w., by w XX w. po II wojnie światowej wrócić do Polski. Z okresu  tych skomplikowanych dziejów miasta mamy kilka zabytków i bogactwo historii.

Ząbkowice od XVI w. za sprawą księcia czeskiego Karola I Podiebradowicza stały się głównym miastem regionu, który dzisiaj nazywamy Ziemią Ząbkowicką.

Warto sobie uświadomić, że my, dzisiejsi mieszkańcy Ząbkowic jesteśmy którymś tam z kolei pokoleniem ludzi zamieszkujących to miasto. Ciąży na nas odpowiedzialność przed historią i następnymi pokoleniami naszych dzieci i wnuków, aby przekazywać wiedzę o nim tak, jak to robili nasi, nie zawsze  polscy przodkowie. My, dzisiejsi mieszkańcy Ząbkowic również tworzymy historię!! 

Ważnym jest, że w okresie ostatnich 20 lat nowej Polski zrozumieliśmy tę prawdę, że nie jesteśmy jedynymi i pierwszymi w tym mieście, jak próbowano nas przekonywać za "poprzednich czasów". Że zauważamy istnienie i wysiłek dawnych mieszkańców Ząbkowic oraz potrafiliśmy sobie z nimi ułożyć dobre relacje. Świadczą o tym choćby tytuły honorowych obywateli Ząbkowic dla Panów: śp. Franza Toennigesa, Johannesa Walzika czy śp.Johannesa Dieriga, czy stypendia ufundowane przez niemieckie siostry Diakonnisy dla polskich uczniów.

Tegoroczny jubileusz Ząbkowic Śl. należałoby jakoś uczcić, choćby wystawą na temat historii miasta. Bo znajomości historii, szczególnie w przypadku tak skomplikowanych dziejów jak dzieje Śląska, nigdy nie ma "za wiele"...

Jerzy Organiściak