Co możemy zobaczyć na styczniowym niebie?

Co możemy zobaczyć na styczniowym niebie? fot.: Klub Miłośników Astronomii

Zobacz wszystkie zdjęcia w galerii

W żadnej porze roku nie dostrzeżemy tak dużo gwiazd jak w zimie. W styczniowy wieczór zobaczymy charakterystyczne dla zimy gwiazdozbiory Oriona, Bliźniąt, Byka, Woźnicy, Wielkiego Psa i Raka. Z jasnych gwiazd widzimy aż osiem pierwszej wielkości. Przejrzysta zimowa atmosfera pozwala również zaobserwować słabe gwiazdy, mgławice i gromady znajdujące się na granicy widoczności okiem nieuzbrojonym.

Z konstelacji zimowych najwyżej nad horyzont wznosi się Woźnica z jasną Kozą(Capellą) którą ujrzymy niemal w zenicie. W kierunku południowo zachodnim od Woźnicy leży Byk z jasno świecącym Aldebaranem i pięknymi gromadami otwartymi Hiadami i Plejadami. Jednak najjaśniejszym obiektem w Byku jest obecnie planeta Jowisz, doskonale nadająca się do obserwacji. Korzystając z teleskopu możemy również podziwiać jego największe satelity oraz poszukać w gwiazdozbiorze Byka planetoidę Westa oraz mgławicę Krab która jest pozostałością po wybuchu supernowej w 1056 roku

Nisko nad horyzontem widzimy Syriusza najjaśniejszą gwiazdę naszego nieba w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa. Syriusz wraz z Procjonem w Małym Psie i Betelgeuse w Orionie tworzy tzw. trójkąt zimowy. Najbardziej charakterystycznym zimowym gwiazdozbiorem i jednym z najpiękniejszych jest Orion położony poniżej Bliźniąt i Byka.

Orion leży na skraju Drogi Mlecznej, która przechodzi przez jego górną część.

W Orionie zwracają  uwagę:

- Betelgeuse - czerwony nadolbrzym o mocy promieniowania 23 900 Słońc.
- Rigel  - najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Oriona i jednocześnie siódma (nie licząc Słońca) pod względem jasności gwiazda na niebie. Rigel ma średnicę 48 razy większą od Słońca, a moc promieniowania aż 81 tysięcy razy wiekszą od Słońca.

- Bellatrix - niebieskobiały olbrzym, którego światło potrzebuje 125 lat, aby dotrzeć na Ziemię. Gwiazda jest poświęcona walczącym kobietom i była znana jako gwiazda Amazonek.

- Saiph - nadolbrzym o niebieskobiałym zabarwieniu. Znajduje się w odległości 362 lat świetlnych od nas, a jego arabska nazwa, oznacza miecz olbrzyma.

-  Gwiazdy Pasa Oriona Mintaka, Alnilam, Alnitak

-  Wielka Mgławica w Orionie (M 42) odległa o 978 lat świetlnych. Dostrzeżemy ją gołym okiem w mieczu Oriona, pod jego pasem utworzonym z trzech jasnych gwiazd.

-  Trapez - układ czterech gwiazd znajdujących się wewnątrz Wielkiej Mgławicy w Orionie.

W styczniu oprócz Jowisza możemy gołym okiem obserwować inne planety Układu Słonecznego. Merkurego nie zobaczymy, gdyż znajduje się zbyt blisko Słońca. Pogarszają się warunki do podziwiania Wenus; do połowy miesiąca pojawiała się na porannym niebie, godzinę przed wschodem Słońca nisko, 5 stopni nad wschodnim horyzontem. Pod koniec stycznia zniknie w blasku poranka.

Podobna sytuacja ma miejsce z Marsem. Czerwoną Planetę można zobaczyć tuż po zachodzie Słońca, 5 stopni ponad zachodnim horyzoncie. Pod koniec miesiąca, podobnie jak Wenus, zaniknie.

W godzinach wczesno porannych na granicy gwiazdozbiorów Wagi i Panny dominuje Saturn. Urana szukajmy w gwiazdozbiorze Ryb wieczorem. Aby móc obserwować Neptuna, powinniśmy użyć lornetki. W pierwszej połowie nocy możemy wybrać się na obserwacje komety C/2012 K5 (LINEAR), która jest w zasięgu lornetek klasy 7×50 czy 10×50. W pierwszej połowie stycznia przemieści się ona przez konstelacje Rysia, Woźnicy i Byka.

Marek Lawenda