Opactwo Cysterskie w Henrykowie wśród pomników historii? Dziś podpisano wniosek

Opactwo cysterskie w Henrykowie wśród pomników historii fot.: UMWD

Zobacz wszystkie zdjęcia w galerii

30 stycznia w Urzędzie Marszałkowskim we Wrocławiu został podpisany wniosek o umieszczenie Opactwa Cystersów w Henrykowie na Listę Pomników Historii.

W obecnej kandencji samorząd gminy Ziębice już od kilku lat podejmował działania mające na celu zwiększenie rangi Opactwa w Henrykowie. W czerwcu 2020 r. radni podjęli uchwałę o utworzeniu Parku Kulturowego Opactwo Cystersów w Henrykowie, a już w październiku 2020 r. uchwalono plan ochrony Parku. Od razu też przystąpiono do prac nad zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tego obszaru, tak aby umożliwić pozyskanie nieruchomości potrzebnych do inwestycji w turystykę i stworzenie placówki muzealno-kulturalnej i edukacyjnej pod nazwą Centrum Słowa. W 2023 roku nowy plan został uchwalony i Gmina Ziębice mogła złożyć odpowiedni wniosek o przejęcie nieruchomości do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Aktualnie gmina oczekuje na decyzje KOWR. 

30 stycznia w Urzędzie Marszałkowskim we Wrocławiu odbyła się konferencja, w trakcie której uroczyście podpisano wniosek o wpis krajobrazu kulturowego Opactwa Cystersów w Henrykowie na Listę Pomników Historii.

Wnioskujemy o wpis Henrykowa na Listę Pomników Historii, ponieważ dbamy o jak najlepszy stan zachowania dolnośląskich zabytków. Wiele z nich to prawdziwe unikaty, które przyciągają do nas turystów z całego świata. Tym bardziej zależy nam o zachowanie ich dla przyszłych pokoleń w nienaruszonym stanie – wyjaśniał marszałek Cezary Przybylski. – Dlatego właśnie w tym roku przeznaczymy z budżetu województwa na ochronę zabytków rekordową kwotę 10 milionów złotych, a także wnioskujemy o wpisanie Henrykowa na Listę Pomników Historii – dodaje marszałek.

Lista Pomników Historii

Uznanie zabytku za Pomnik Historii jest jedną z najwyższych form nobilitacji dla dzieł architektury i miejsc związanych z dziedzictwem kulturowym Polski. Na Dolnym Śląsku znajduje się obecnie 12 pomników Historii. Są to pojedyncze dzieła architektury, jak Kościoły Pokoju czy Hala Stulecia we Wrocławiu oraz wpisy obszarowe, np. Pomnik Historii obejmujący centrum Starego Miasta we Wrocławiu czy pałace i ogrody Kotliny Jeleniogórskiej.

Procedurą wpisu na Listę Pomników Historii Prezydenta RP, zajmuje się Ministerstwo Kultury we współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Narodowym Instytutem Dziedzictwa, po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Zabytków. Ostatnim etapem jest rozporządzenie Prezydenta RP, w którym uznaje się zabytek za Pomnik Historii – mówił wicemarszałek Grzegorz Macko.

Wpis na Listę Pomników Historii jest przede wszystkim formą uznania za najcenniejszy obiekt w skali kraju. Lista funkcjonuje od roku 1994, a wpisy zapoczątkował ówczesny prezydent, Lech Wałęsa. Do końca 2023 r. Lista obejmowała 123 wpisy. Obecnie uznanie za Pomnik Historii otwiera drogę do starania się o wpis na Listę UNESCO. Pomniki Historii są także szerzej promowane i lepiej dotowane.

Dla całego regionu, a szczególnie Gminy Ziębice, wpis na listę Pomników Historii to szansa na większą promocję i skuteczniejszą możliwość pozyskania potrzebnych, dużych środków finansowych, a co za tym idzie, oddanie Henrykowowi należnej rangi na mapie zabytków i kultury Polski - mówił burmistrz Ziębic Mariusz Szpilarewicz, jeden z sygnatariuszy wniosku. Burmistrz podziękował też Zarządowi Województwa za przejęcie inicjatywy w sporządzeniu ostatecznej wersji wniosku oraz pracownikom Działu Dziedzictwa Kulturowego Urzędu Marszałkowskiego panu Piotrowi Żelazo i pani Marcie Kaluch-Tabisz za pracę nad wnioskiem. 

Opactwo posiada bogatą historię sięgającą lat 1221-22, kiedy nastąpiła uroczysta fundacja przy udziale książąt śląskich z dynastii Piastów: Henryka Brodatego i Henryka Pobożnego. Okoliczności fundacji opisuje Księga Henrykowska, w której zapisano pierwsze zdanie w języku polskim. O znaczeniu Henrykowa dla historii, kultury i sztuki świadczy też doskonale zachowany zespół architektury, gdzie można wyróżnić elementy od epoki romańskiej, przez gotyk, renesans, barok, aż do modernizmu i architektury z XX-lecia międzywojennego. Warto zaznaczyć, że w Henrykowie wciąż obecne są tradycje cysterskie, gdyż opiekę nad parafią i kościołem klasztornym sprawują bracia z zakonu cystersów.

Wniosek podpisali w imieniu Zarządu Województwa wicemarszałek Grzegorz Macko i członek zarządu  Tymoteusz Myrda. W konferencji uczestniczyli również zastępca burmistrza Małgorzata Wołczyk, radni gminni  Władysław Lach i  Jan Przyszlakiewicz oraz pozostali sygnatariusze: reprezentująca Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków  Katarzyna Dziura, Przedstawiciel Archidiecezji Wrocławskiej, o. Proboszcz Krzysztof Morajko, starosta ząbkowicki  Roman Fester, nadleśniczy Nadleśnictwa Henryków  Marian Domagała oraz przedstawiciele Stowarzyszenia Przyjaciół Henrykowa, radny powiatowy Kazimierz Piątkowski i  Krzysztof Lisowski.

Konkurs na dotacje

Podczas dzisiejszej konferencji ogłoszono także nabór wniosków na konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, znajdujących się na obszarze województwa dolnośląskiego.

Nabór potrwa od 1 lutego do 10 marca i będzie odbywał się wyłącznie za pomocą internetowego generatora wniosków dostępnego poprzez strony Urzędu Marszałkowskiego – w zakładce KULTURA i Dział Dziedzictwa Kulturowego. W tym roku z budżetu województwa przeznaczono na ten cel rekordowe 10 milionów złotych. Warto wspomnieć, że w ostatnich latach kwoty przeznaczane na ten cel systematycznie wzrastały z 4,5 mln złotych w roku 2020 do 10 mln złotych w tym roku – mówił Tymoteusz Myrda, członek zarządu województwa.

Rocznie udzielanych jest ok. 100 -150 dotacji, a beneficjentami są zarówno najważniejsze obiekty UNESCO, Pomniki Historii, dolnośląskie twierdze, pałace, dwory, kościoły, jak i budynki użyteczności publicznej: teatry, muzea, sanatoria, szpitale.

UMWD/ UM Ziębice