Okiem czytelnika - nauczanie czytania małego dziecka

Jakub Saryczew fot.: JS

Małe dzieci (2-3 letnie) mają "nieograniczony głód wiedzy połączony z łatwością przyswajania sobie nowych informacji" (G. Doman 1992). Łatwość ta zanika w przyszłym życiu.

Małe dziecko chce i potrafi uczyć się wszystkiego bardzo szybko. Pragnienie uczenia się osiąga swój szczyt między 1 a 5 rokiem życia. Jest to okres, w którym mózg dziecka jest całkowicie otwarty na wszelkie informacje, które przyswajane są bez jakiegokolwiek świadomego wysiłku. Dziecko chce poznać każdą rzecz  wielo  zmysłowo - dotknąć, usłyszeć i zobaczyć. Może ono skojarzyć i przyswoić sobie równie szybko słowo mówione jak i pisane, dlatego od wczesnego okresu życia może ono nauczyć się czytać łatwo i w naturalny sposób, jeżeli tylko stworzy się mu ku temu odpowiednie warunki.

"Dzieci mogą czytać słowa, gdy mają rok, zdania gdy mają dwa lata i całe książki gdy mają trzy lata - i uwielbiają to" (G. Doman 1992).

Zaczynając program nauki czytania małego dziecka należy bezwzględnie pamiętać o wytworzeniu atmosfery wielkiej radości i entuzjazmu oraz bardzo szybkim prezentowaniu kolejno eksponowanych słów.

Jak w każdej z dotychczas opisywanych metod nauczania małych dzieci należy pamiętać, aby - nigdy nie popędzać dziecka oraz nie sprawdzać zbyt często czego się nauczyło, gdyż to może zniechęcić. Dziecko nie może się nudzić, dlatego zasada "im szybciej tym lepiej" oraz wielki entuzjazm muszą charakteryzować każdą sesję.
Niezależnie jednak od tego, w jakim wieku zaczynamy wprowadzać program czytania, matematyki czy przekazywania dziecku wiedzy encyklopedycznej, powinniśmy pamiętać o zasadach, które, według G. Domana są podstawą dobrego uczenia i wzbudzają w dziecku motywację, która jest gwarantem sukcesu:

• powinno zacząć się w możliwie najmłodszym wieku,
• każdej sesji towarzyszy radość i entuzjazm.

Ważne jest:

• traktowanie nauki, jako świetnej zabawy,
• stale dostarczanie nowych informacji,
• prowadzenie nauki tylko wtedy gdy matka i dziecko są szczęśliwi, wypoczęci i zdrowi, w miarę postępowania nauki odkładanie starych informacji,
• mówienie do dziecka wyraźnie, głośno z dużym entuzjazmem,
• wykonywanie programów systematycznie,
• wykonane materiały są duże, wyraziste i łatwe do zobaczenia,
• zlikwidowanie bodźców rozpraszających uwagę dziecka,
• prezentowanie materiałów w bardzo szybki sposób "im szybciej tym lepiej",
• zawsze należy skończyć zanim dziecko o to poprosi,
• gotowość do zmiany dynamiki programu w zależności ód potrzeb i wieku dziecka,
• mówienie prawdy i dotrzymywanie obietnicy,
• dawanie jasnych, prostych odpowiedzi,
• nie należy ciągle kontrolować i kwestionować wyników nauki,
• materiały powinno się przygotować starannie i z wyprzedzeniem.

Każde małe dziecko cechuje duża ciekawość i ogromna pasja nauczenia się wszystkiego co osiągalne, a ponieważ nie posiada prawie wcale gustu ani nie potrafi samo oceniać jest w stanie przyswoić sobie z takim samym zainteresowaniem i równie szybko informacje o kotach jak i informacje dotyczące malarstwa np. Jana Matejki; oraz bez wysiłku nauczy się czytać. Rodzice powinni pokierować programem nauczania tak, aby dziecko przyswoiło sobie to wszystko co piękne, ciekawe, mądre i ludzkie.

Na końcu warto podsumować jak wiele korzyści przynosi, zdaniem G. Domana przekazywanie wiedzy małemu dziecku w odpowiednio zorganizowany sposób zgodnie z jego metodą:

• dziecko zauważa, że nauka jest procesem bardziej radosnym niż inne czynności i takie podejście będzie ono miało przez całe życie,
• buduje ono potężną bazę informacyjną, pomocną w późniejszej nauce,
• wiedza dziecka tworzy się w oparciu o fakty i jest stopniowo rozszerzana,
• "dziecko zdobywa ogromną wiedzę poboczną bez świadomego wysiłku ze swojej strony w wyniku krzyżowania się różnych serii z odrębnych Kategorii z różnych Dziedzin",
• "następuje rzeczywisty fizyczny rozwój mózgu jako wynik wzrokowego, słuchowego i dotykowego pobudzenia, jaki otrzymał z odpowiednią częstotliwością, natężeniem oraz czasem trwania",
• "uzyskuje duży wzrost inteligencji jako małe dziecko oraz ogromny bank wiedzy niezbędny do rozwoju inteligencji w dorosłym życiu" (G. Doman 1990).

Sprawdzanie czyli ocena osiągnięć:

„Uczyć dziecko, to dawać mu prezent. Sprawdzanie jest żądaniem zapłaty z góry” 

Glenn Domman

Sprawdzanie jest w istocie próbą dowiedzenia się, czego dziecko nie wie.  Im częściej będziemy sprawdzać dzieci, tym wolniej będą się uczyć. Sprawdzanie jest przeciwieństwem uczenia. Jest pełne stresu. Wg Glenna Domana sprawdzanie jest przede wszystkim okazywaniem braku szacunku do dziecka, ponieważ ono odgaduje, że nie wierzymy w jego umiejętności, dopóki ich nie udowodni.

Zamiast sprawdzać dziecko dajemy mu okazję do rozwiązywania problemów.
„Celem rozwiązywania problemów jest pozwolenie dziecku wykazanie się swoją wiedzą, jeśli ma na to ochotę.”

Należy zadawać dziecku pytania dostosowane do wiedzy i zainteresowań. Właściwie zadane pytania stwarzają okazję do rozwiązywania problemu, której nie można się oprzeć.

Pokazując dziecku dwie karty z napisanymi słowami np. „pies” i „kot” zadajemy pytanie: „Które ze zwierząt potrafi głośno szczekać?”. W ten sposób dowiemy się, gdzie jest napisany wyraz „pies”. Jest to zdecydowanie mniej nudne, niż zadanie pytania” „Gdzie jest napisane pies?”.

Pomysłów na rozwiązywanie problemów jest mnóstwo i jest to okazja do dobrej zabawy. Na przykład po przeczytaniu książeczki pt.”Las”, zadajemy pytania odnośnie wiadomości zawartych w treści.

Nie wolno jednak nadużywać takich zabaw pod żadnym pozorem.
„Motywacja jest produktem sukcesu” Glenn Doman.

Wszystkie zaplanowane działania są nastawione na sukces dziecka. Ocenianie  polega wyłącznie na nagradzaniu uśmiechem, gestem i pozytywnym  motywowaniu   typu: „potrafisz to zrobić...”, „to jest proste...”.

Informacje zaczerpnięte z kursów Glenna Domana w Filadelfii

Jakub Saryczew